ჭდე: video

ჯაზის ერთ-ერთი უდიდესი (ჩემი აზრით კი – საუკეთესო ) ვოკალისტი, იმპროვიზაციის და “გრილი” რიტმის დედოფალი, ანითაო’დეი/Anita O’Day (ანითაბელქოლთონი/AnitaBelleColton)1919 წლის 18 ოქტომბერს შიქაგოში დაიბადა.

მუსიკალური განათლება არ მიუღია. ადრეულ ასაკშივე თავი გამოავლინა, როგორც (დღეს რომიტყვიან) “რთულმა აღსაზრდელმა”.12 წლიდან ფაქტობრივად ოჯახი მიატოვა და დამოუკიდებელი ცხოვრება დაიწყო – თავს შიქაგოს, ილინოისის,მიჩიგანის,მისურისდასხვ.ჩრდილო-ცენტრალურიშტატების პოპულარულ საცეკვაო კონკურსებზე (ე.წ.საცეკვაომარათონებზე)გამოსვლით ირჩენდა, იმავეკონკურსებზე პირველად სცადა სიმღერაც – შეასრულა პოპულარული LadyinRed(ცხადია,საუბარიაარაროიორბინსონისჰიტზე, არამედ 1935 წელს დაწერილ ელი ვრუბელისადამორთდიქსონისსიმღერაზე). Continue reading “Anita O’Day: "The Jezebel of Jazz"”

გასული საუკუნის 50-60-იანი წლების შიქაგოს მუსიკალური ცხოვრება ორი გენიალური ბლიუზ-ბენდის პაექრობის ფონზე მიმდინარეობდა. ერთს სათავეში მადი უოთერსი ედგა, ხოლო მეორეს კი – ჰოულინ ვულფი.
ჩესთერ ართურ ბარნეთი (Chester Arthur Burnett), იგივე ჰოულინ ვულფი/Howlin’ Wolf მადი უოთერსის მსგავსად, მისისიფელი იყო. ის 1910 წლის 10 ივნისს დაიბადა. სახელი აშშ-ს რესპუბლიკელი პრეზიდენტის ჩესთერ ართურის საპატივცემულოდ დაარქვეს, ხოლო მეტსახელი (Howlin’ Wolf „ყმუანა მგელს“ ნიშნავს) – ბაბუამ  შეურჩია. Continue reading “Chester Arthur Burnett – howling wolf of the blues”

(იხ. სტატიის დასაწყისი)

1960 წელს მადი უოთერსი ნიუფორთის ჯაზ-ფესტივალზე გამოვიდა. ეს კონცერტი გამოიცა უოთერსის პირველ ლაივ-ალბომზე At Newport 1960.  ნიუფორთის ჯაზ-ფესტივალის კონცერტი წარმოადგენს ტრადიციულ ამერიკულ დელთა/ფოლქ ბლუზის არაჩვეულებრივ სინთეზსს ელექტრონულ საუნდთან.

1968 წელს მის უპირველეს „კონკურენტ“ ბლუზმენთან – ჰოულინ ვულფთან და ბო დიდლისთან ერთად მადი უოთერსმა „ჩეს რექორდში“ ორი უბრწყინვალესი ალბომი ჩაწერა: Super Blues და The Super, Super Blues Band. საერთოდ, მადი უოთერსს არაერთ დიდ მუსიკოსთან ერთად მიუღია ერთობლივ პროექტებში მონაწილეობა. სხვადასხვა დროს ის თანამშრომლობდა უილი დიქსონთან, ბადი გაისთან, ფინეთოფ ფერქინსთან, ბობ მარგოლინთან, ბიგ მამა თორნთონთან, რობერთ ქრეისთან, ჯონი უინთერთან, ჯგუფ „როლინგ სთოუნზთან“… Continue reading “McKinley Morganfield: muddy king of the blues (part2)”

მაქინლი მორგანფილდი (McKinley Morganfield), იგივე მადი უოთერსი/Muddy Waters, ბლუზის შიქაგოს სკოლის უბრწყინვალესი წარმომადგენელი 1913 წლის 4 აპრილს მისისიფიში დაიბადა (ბევრი წყაროს მონაცემებით, მისი დაბადების წლად 1915 სახელდება). მეტსახელი „მადი“ („ტალახიანი“) მას ბავშვობიდან გამოყვა, ვინაიდან ცელქი და დაუდგრომელი, დილით სახლიდან გასული, შინ სულ ამოთხვრილ-ამოგანგლული ბრუნდებოდა.

მუსიკამ ახალგაზრდობიდანვე გაიტაცა. თავდაპირველად ჰარმონიკაზე დაკვრა შეისწავლა, შემდგომ – გიტარაზე. 17-18 წლისა ქუჩის კონცერტებს მართავდა და მისი ახალგაზრდობის კერპებს – დელთა/ფოლქ-ბლუზის ლეგენდებს, სონ ჰაუსსა და რობერთ ჯონსონს ბაძავდა (მოგვიანებით, უკვე დიდების ზენიტში მყოფ მადი უოთერსს ფოლქ-ბლუზის არაერთი ბრწყინვალე კომპოზიცია აქვს ჩაწერილი). Continue reading “McKinley Morganfield: muddy king of the blues (part1)”

ედუარდ ქენედი ელინგთონი, იგივე დიუქ ელინგთონი (Duke Ellington) უდიდესი მუსიკოსი და კომპოზიტორი, ჯაზის ისტორიაში ერთ-ერთი ყველაზე წარმატებული ორკესტრის ხელმძღვანელი 1899 წლის 29 აპრილს DC-ში (უოშინგთონში) დაიბადა.

დედის დაჟინებული თხოვნით, ელინგთონი 8 წლის ასაკიდან ეუფლებოდა ფორტეპინოს, თუმცა ბეისბოლით და მხატვრობით უფრო იყო გატაცებული. განსაკუთრებით ეზარებოდა თეორიის და ნოტების შესწავლა, და ზეპირად, მოსმენით დაკვრა ბევრად უფრო სიამოვნებდა (სხვათა შორის, ამ სიზარმაცემ სულ მალე დადებითი როლიც კი ითამაშა მის ცხოვრებაში და ელინგთონს იმპროვიზაციისს და არანჟირების მნიშვნელობა დაანახა, მაგრამ – ამაზე ქვემოთ). Continue reading “In Indigo Mood”

“თუკი მე ჰერცოგი ვარ, ფეგი – დედოფალია” (“If I’m the Duke, then Peggy’s the Queen”) ასე უთქვამს დიუქ ელინგთონს ფეგი ლის შესახებ.

ჯაზის დედოფალი ნორმა დელორის ეგსტრიომი, იგივე ფეგი ლი/Peggy Lee ჯაზის ისტორიაში ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი, წარმატებული და კერპად ქცეული ფიგურაა. იმ მუსიკოსთა ჩამოთვლა, რომლებიც ფეგი ლის ასახელებენ თავიანთ მასწავლებლად, მისაბაძ იდეალად, საყვარელ მომღერლად შორს წაგვიყვანდა, მაგალითისთვის საკმარისი იქნებოდა ზემოთ უკვე ნახსენები დიუქ ელინგთონის, ლუი არმსთრონგის, ფრენქ სინათრას, ელა ფიცჯერალდის, ბინგ ქროსბის გახსენება.

ფეგი ლის (1920-2002), დედა ადრე დაეღუპა, მამამ კი ბავშვები მიატოვა. ოჯახში, რომელმაც ის შვილად აიყვანა, ფეგი ლის დალხენილი ბავშვობა არ ჰქონია – ის სიღარიბეში იზრდებოდა, ამასთან, დედინაცვლისგან მუდმივი დამცირების ატანაც უწევდა. მოგვიანებით დაწერილი სიმღერა “ცემა-ტყეპა ყოველ დღე ” (One Beating a Day, Maybe More) მისი ბავშვობის მოგონებებს ეხმიანება.

Continue reading “"If I’m the Duke, then Peggy’s the Queen!"”

რეგთაიმი (ragtime, rag-time) იყო 19-საუკუნის მიწურულისა და მე-20 საუკუნის დასაწყისის პოპულარული მუსიკალური მიმდინარეობა, რომელიც ადრეული ჯაზის ერთ-ერთი მნიშვნელივანი ნაკადია. ის დიდი პოპულარობით სარგებლობდა ამერიკის შეერთებულ შტატებსა და ევროპაში, უწინარეს ყოვლისა, როგორც საცეკვაო მუსიკა (ე.წ. Cakewalk dance). “სინემატოგრაფის” დაბადების შემდეგ მან კინოფილმების ძირითადი აკომპანემენტის როლიც შეითავსა.

თექსასელი პიანისტი სქოთ ჯოფლინი/Scott Joplin (1867-1917)  რეგთაიმისი უდიდესი კომპოზიტორი და შემსრულებელია.

ფორტეპიანოს პირველი გაკვეთილები მან გერმანელი პიანისტის, იულიუს ვეისისგან მიიღო. ევროპული ყაიდის კლასიკურმა საფორტეპიანო განათლებამ თავისი როლი ითამაშა მისი მუსიკალური გემოვნების ჩამოყალიბებაში და საშუალება მისცა ჯოფლინს ევროპული და აფრიკული რიტმების ოსტატური სინთეზი მოეხდინა. მან დიდი გავლენა მოახდინა ჯაზის განვითარებაზე.  ჯოფლინის რიგი კომპოზიციები, პირველ რიგში კი უკვდავი “Maple Leaf Rag” და “The Entertainer” ალბათ ჯაზის ყველა მოყვარულს (და არა მხოლოდ) აქვს მოსმენილი. Continue reading “Scott Joplin – Piano Rags”