ანდრიი დმიტრუკი
ახლახან ცხოვრებაში პირველად მივედი ფსიქიატრთან.
გრძნობა, რომელიც მისი კაბინეტის შესასვლელთან დამეუფლა, სულაც არა ჰგავდა იმ შფოთვას, ექიმთა მოსაცდელები რომ არის სავსე. ვეებერთელა გვიმრის ფოთლებიდან ასხლეტილი მწვანე შუქი ფაფუკ სავარძლებზე და თავად ექიმი, თვით ვალენტინ ვიშნევსკი, რომელიც ნათელ, ტროპიკულ კუთხეში იჯდა და საოცრად „ჩემიანი“ ჩანდა. ახალგაზრდა ასაკისა, თბილი მზერით, პირთხელი, ცხვირა, გრძელი კისერი, თეთრი პერანგშეხსნილი საყელო… საიდან იცის ძირისძირამდე ადამიანის სულის მაღაროები? მოგანდომებს, ვალიკი დაუძახო და დაპატიჟო სტუმრად, ვერანდაზე ჩაის დასალევად ღამის ტყის სიმღერის ფონზე…
– გამარჯობა, ჯირი მიხოვიჩი ბრძანდებით, ხომ?
– დიახ, ექიმო.
– უბრალოდ ვალიკი დამიძახეთ… რას შეყოვნდით? თამამად… ლიმონათი? კოლა?
– გავკადნიერდები და… ჭიქა კონიაკი შეიძლება?
– ინებეთ.
მაგიდაზე ორი ძველი, გამოყვანილი ჭიქა შემოდო.
– თორმეტი წლისაა… აბა, საქმეს შევუდგეთ, ჯირი, როგორც იტყვიან, რა ქარმა გადმოგაგდოთ ჩემკენ?
მივხვდი, როგორ არა – ამ უვერტიურას პაციენტის სიფხიზლის მისაძინებლად ასრულებდნენ, მაგრამ ნამდვილი დიდოსტატი უკრავდა. ენით ვერ აღვწერ ვიშნევსკის მხიარულ და იმავდროულად გაუბედავ ღიმილს, კეთილგანწყობილ ქცევას, მგალობელ ხმას და საუბარს, რომელიც მეგობრული იყო, მაგრამ არც ზედმეტად შინაურული.
თუმცა მე ისედაც არაფრის დამალვას ვაპირებდი.
– არ გეწყინოთ, ვალიკ, მაგრამ… ის არ ვარ, ვინც გგონივართ. დიახ, მეხუთე კოორდინატის ჯგუფის უფროსი მფრინავი ვარ და ამიტომ წლობით ვაკუუმში ხეტიალისთვის ვარ განწირული – გარე სარტყლის კოსმოსურ სადგურებსაც კი იშვიათად ვხედავთ, რომ აღარაფერი ვთქვა დასახლებულ პლანეტებზე. ჩვენი მუშაობა ასეთია, ხომ იცით. მაგრამ ლანდებთან ლაციცი არა მჩვევია, როგორც იფიქრეთ, ალბათ – მარტოობას ჩვეული ვარ და ყველაზე რთული მოგზაურობიდანაც კი მშვიდად ვბრუნდები ხოლმე. ოცდათორმეტი წლის ვარ, კაჟივით მაგარი, ჩემი გენები სინათლის სხივივით გამჭვირვალეა – არც ერთი დაავადება ოცი თაობის განმავლობაში. მხოლოდ ეგაა, წინაპართაგან ტყეებისადმი უცხო ვნება გადმომეცა. როცა ჩემი ხომალდი ტყიან პლანეტაზე ეშვება, აუხსნელი სიხარული მიპყრობს ხოლმე. ტყე ყველაზე ლამაზია, რაც ბუნებამ შექმნა. ციცაბო მთები სუსხიანია და მიუწვდომელი. სტეპებში კი ხვატი იცის ან – წვიმა და ჭექა-ქუხილი. ზღვას ის სწადია, რომ გადაგსანსლოს. ტყე კი… უნებურად ჩემში შორეულ წინაპარს აღვიძებს. ამის გარკვევას ვცდილობ, საიდან ეს აღტყინება – მე ხომ უახლოესი ხიდან ორმოცდაათი პარსეკით შორს დავიბადე… უკაცრავად, თუ ვრცლად ვყვები…
– არაფერია, განაგრძეთ.
– ცხადია… ახლა მაკვირდებით და თქვენთვის ინიშნავთ… იმას ვამბობდი, პატარა სახლი მაქვს დედამიწაზე, ჩრდილოეთ ამერიკის ერთ-ერთი ტყის ნაკრძალში. ირგვლივ ლამაზი ფიჭვნარია… ბევრმა ჩემმა მეგობარმა წყნარი ოკეანეს კუნძულები, პალმიანი ტროპიკები, ტეხასის პრერიები და ჰიმალაის ქედები არჩია, მაგრამ მე ვერ შევეგუე… გინახავთ ოდესმე ფიჭვის ხე?
– აქაც გვაქვს ფიჭვები.
– ძალიან კარგი. ჩემს საცხოვრებელ სახლს წმინდა გიორგის ასიენდა ვუწოდე… თავად სახლი მთლიანად ხისაა – ფიჭვის ფიცრებისგან შეკრული. ცოტა ხნის წინ შვებულება მეკუთვნოდა და, რა თქმა უნდა, დავბრუნდი ჩემს მშვენიერ ორეგონში… წარმოიდგინეთ: ვერანდა, სექტემბრის საღამო, მაგიდის ნათურასთან ფარვანა ცეკვავს, ფინჯანი შავი ყავა… ზევით, მწვერვალებში, ქარი დრტვინავს, ხეების ქვეშ კი თბილა და სიმშვიდეა. მხოლოდ ღამურები ფრენენ მთვარის შუქზე – ერთი, მეორე…
ვიჯექი ასე, ყავას ვსვამდი. შემდეგ წავედი და დავიძინე – ისე ტკბილად, როგორც – არასდროს. გათენებამდე კი გამეღვიძა. ჩამიჩუმი არ ისმის. სიბნელეა ჯერ. ფანჯრის მიღმა – ტოტების ჩრდილი ჩანს ვარსკვლავების ფონზე. ვწევარ და ვფიქრობ: რატომ გამეღვიძა? გულისცემა მესმის. შუბლი მიხურს. ოფლი მასხამს. არასდროს ვყოფილვარ ასე. რა მჭირს? უნდა მეძინოს ახლა. გათენდება და მერე… გვერდი ვიცვალე, თვალებიც დავხუჭე. თქვენც არ მომიკვდეთ. რაღაც მაწუხებს, არ მასვენებს. შემდეგ სუსხი ვიგრძენი. თუ სუსხის მოლოდინი იყო… ძილის ნამსხვრევები მოვკრიბე და, თითქოს, შორ გზას გავუყევი. დათალხულ გზას. უსაზღვრო სამყაროში უთავბოლოდ დავეხეტები და უცხო მზერას ვგრძნობ. ვიღაც თვალს მადევნებს. უჩუმრად მაკვირდება. მომლოდინე, როგორც მშიერი ძაღლი. მივხვდი – მისი სიცოცხლე ჩემზეა დამოკიდებული. მე, ადამიანმა, უნდა ვუპატრონო ჩემზე სუსტ არსებებს. უნდა დავაპურო. მელოდებიან, როდესაც ფიჭვნარიდან ვბრუნდები ნანადირევით. ისინი დარაჯობენ ჩემს ძილს. ხმაგაუღებლივ. მხოლოდ მათი სუნთქვა მესმის და სუნს ვგრძნობ.
ამოვიდა მზე და ყველაფერი რიჟრაჟს გაჰყვა. მოვიძიე – ოდესღაც ჩემი ტყის ადგილას დიდი ქალაქი ყოფილა. არქეოლოგები დღესაც პოულობენ ძველი სახლების ჟანგისგან შეჭმულ კედლებს, ჩანგრეულ სარდაფებს. მილიონობით ადამიანი ცხოვრობდა. იბადებოდნენ, იზრდებოდნენ. აკლდათ ჟანგბადი, სინათლე და სივრცე. ბრაზი და შური ღრღნიდა. აწვალებდნენ საკუთარ თავსაც და სხვებსაც. დიდი ჯაფა ადგათ. უბარაქო. ერთფეროვანი. შრომობდნენ თავაუღებლივ. თაობიდან თაობაში. ჯერ იტანჯებოდნენ, შემდეგ – შეეჩვივნენ. დადუმდნენ, ჩახარეს თავი. დაბერდნენ და, დაიღუპნენ… იმ ღამეს მეც ერთ იმათგანად ვიქეცი…
– გასაგებია, – მითხრა ვიშნევსკიმ და წამოდგა, – არც პირველი ხართ, ჯირი და არც ყველაზე მძიმე ამბავი გჭირთ… დედამიწას უძირო წარსული აქვს. წარსულის ექო ყველაზე კარგად ნაკრძალებში ისმის. განა მხოლოდ ჟანგიანი ნანგრევები რჩება – დრო ყველაფერს ინახავს. არაფერი იკარგება. თქვენ ჯანმრთელი ხართ ჯირი. ეს მხოლოდ დროის მიღმა ტელეპატიაა – ჩვენი წინაპრების გრძნობები და ფიქრები, მეცნიერთათვის ამოუხსნელი კოდით გადმოცემული.
უჯრიდან პატარა სამგანზომილებიანი ფოტო ამოიღო და მომაწოდა. დავხედე. შევაბრუნე. აქეთ-იქეთ. ფოტოზე შუახნის მამაკაცი იყო. კისერზე ძარღვები ბაგირივით დაჭიმვოდა, ნაოჭიან შუბლზე თმა ჩამოშლოდა. ტუჩი კბილებს შორის მოექცია, თითქოს, ტკივილის შეკავებას ლამობსო… ღია ფერის თვალები ჰქონდა, გახელებული მზერა, ძრწოლითა და ვედრებით სავსე.
– ესე ერთ-ერთი ჩემი პაციენტია. ვილა აქვს ყოფილი პოლონეთის ტერიტორიაზე.
– რა სჭირს?
– ისტორია კარგად იცით, ჯირი?
– მგონი, კი.
ვალიკმა ფოტო გამომართვა და მაგიდაზე დადო.
– მისი სახლიდან არც ისე შორს, დაახლოებით ოთხასი წლის წინ იყო ქალაქი. და იმ ქალაქს ოსვენციმი ერქვა…
©Андрій Дмитрук – Спадкоємці. «Велика місія цивілізаторів», 1967
©LV (ქართული თარგმანი რუსულიდან, 2022)
©Lord Vader. Stylish Blog. ნამუშევრის კოპირება, ციტირება და გამოქვეყნება დაშვებულია მხოლოდ ავტორისა და წყაროს (პოსტზე ლინკის) მითითებითა და ნებართვით. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
___
ანდრიი დმიტრუკი უკრაინელი სცენარისტი, დოკუმენტალისტი, პოეტი და უკრაინული ფანტასტიკის ერთ-ერთი პოპულარიზატორი იყო საბჭოთა კავშირში. წერს უკრაინულად და რუსულად. თავის ნაწარმოებებს თავად თარგმნიდა.
მისი სამი რომანი („Смертеплаватели“, „Чаша и яд“, „Слоновья леди“) ნომინირებული იყო უკრაინის ეროვნულ ლიტერატურულ პრემიაზე ფანტასტიკის ჟანრში.
“მემკვიდრეები” უკრაინულად არის დაწერილი, მე რუსული (სავარაუდოდ – ავტორისეულივე) ტექსტიდან ვთარგმნე.
შეხედულებებით, მისივე თქმით, საბჭოთა ადამიანი იყო (არ ვიცი, დღეს როგორაა), მაგრამ უკრაინაში ჟანრის პოპულარიზაციისთვის ბევრი აქვს გაკეთებული.
___
Слава Україні! Героям слава!
Stylish Blog 