არნე იაკობსენის სკამები

დიზაინერი დიზაინერთან რომ დააბა, ან ზნეს იცვლის ან – ფერსაო.
დიზაინური ანდაზა

ეს ამბავი წინის გაგრძელება იქნება. იქ ავეჯის დანიელ დიზაინერზე, ჰანს ვეგნერზე ვწერდი, ახლა დანიელ არქიტექტორზე, არნე იაკობსენზე უნდა დავწერო. მასა და ვეგნერს ბევრი პროექტი აქვთ ერთად შესრულებული და ამ თანამშრომლობაში ბევრი რამ ისწავლეს ერთმანეთისგან.

არნე იაკობსენი (Arne Jacobsen) ჰანს ვეგნერს 39-იანი წლების ბოლოს შეხვდა. იაკობსენი აარჰუსის ახალი მერიის 1938-40 წლების შენობის არქიტექტორად მიიწვიეს, ავეჯის დიზაინზე კი ვეგნერი მუშაობდა.

იაკობსენმა ხატვის ნიჭი ბავშვობიდან გამოავლინა – საკუთარი ოთახიც თავად მოხატა. ეს ახალი არაა – ბავშვობაში ყველას გვიყვარს კედლებზე ხატვა, რისთვისაც, ეგებ, მოგვხვედრია კიდეც. არნე კი – შეაქეს. რამაც შეაგულიანა და ამ გზას გაყოლოდა, ფიქრობდა, მაგრამ დედამ ურჩია, რამე უფრო “მატერიალური” პროფესია შეეძინა: თუ შენში მეორე თეოდორ ფილიფსენს სძინავს, გზა-კვალს მაინც არ დაკარგავს და გაიღვიძებსო, მაგრამ ახლა სჯობს, ისეთი საქმე შეისწავლო, პურს რომ უფრო იოლად გაჭმევსო. დაუჯერა და ჯერ ქვის მთლელის ხელობას დაეუფლა, შემდეგ კი – არქიტექტორისას, კოპენჰაგენის ნატიფი ხელოვნების სამეფო აკადემიაში.

არნე იაკობსენს ბევრი პრესტიჟული ჯილდო აქვს, მათ შორის ჰანსენის მედალი, მისი ალმა მატერი რომ ანიჭებს არქიტექტურაში შეტანილი გამორჩეული წვლილისთვის მე-19 საუკუნის 30-იანი წლებიდან მოყოლებული – ერთ-ერთი ყველაზე ძველი და პატივსაცემი ჯილდო. მაგრამ პირველი 1925 წლის პარიზის არტ-დეკოს გამოფენის ვერცხლის მედალი იყო, ჯერკიდევ სტუდენტობისას, სავარძლის დიზაინისთვის რომ მიანიჭეს.

…ახლა პოსტს კი მოუხდებოდა, ოქროს მედალი რომ ვეგნერს მოეგო, მაგრამ ვეგნერს იმ გამოფენაში მონაწილეობა არ მიუღია. 🙂 თუმცა, წლების შემდეგ ეს ორი დანიელი ერთმანეთს შეხვდა და იდეების ურთიერთგაცვლა და ურთიერთზეგავლენა იოლი შესამჩნევია. ისევე როგორც, აშკარაა იაკობსენის ავეჯის დიზაინზე ჟან პრუვესა და იმზების გავლენა.

მეორე მსოფლიო ომის დროს, ებრაული წარმოშობის იაკობსენს ოკუპირებულ დანიაში მშვიდად არ დაედგომებოდა, მითუფრო რომ წინააღმდეგობის მოძრაობას ეხმარებოდა, ამიტომ შვედეთში გადავიდა და ომის ბოლო ორი წელი იქ გაატარა.

სამშობლოში დაბრუნების შემდეგ პროფესიით მუშაობა განაგრძო, მითუფრო რომ არქიტექტორებისთვის ომის შემდგომ წლებში მართლაც ბევრი სამუშაო გაჩნდა – აღსადგენი და ასაშენებელი ბევრი იყო. დედა მართალი აღმოჩნდა. 🙂 ვინც კოპენჰაგენში ნამყოფი ხართ – ე.წ. “ძველი” “რედისონის” შენობა ნანახი გექნებათ (სხვათაშორის, ძალიან ჰგავს ჩვენსას). იაკობსენისაა. ისევე როგორც დანიის ეროვნული ბანკის შენობაც (ამის დამთავრება ვერ მოასწრო). არ ვიტყოდი, რომ კოპენჰაგენში ყველაზე თვალწარმტაცი ნაგებობებია. 🙂 მაგიერ ამ შენობებში მის მიერვე შექმნილი ავეჯი განალაგა. ბანკისა რა ვთქვა და “რედისონში” შესვლა და იაკობსენის სკამების დათვალიერება კი შეიძლება. ჩამოჯდომაც.

მისი სკამებიდან ყველაზე ცნობილი, ცნობადი და პოპულარული – “ჭიანჭველა”, “კვერცხი”, “გედი” და “წვეთია”.

დაკიდევ “სერია 7”, რომელიც მინიმალისტური დიზაინისა და ფოტოგენურობის გამო არაერთ ფოტო-სესიაში მოხვდა. ფილმებსა და ტელე-შოუებშიც მოკრავთ თვალს. მაგალითად, არაჩვეულებრივ დანიურ დეტექტურ სერიალში “მკვლელობა” (Forbrydelsen).

იაკობსენის ჭურჭელი და სანათები შეიგიძლიათ დაათვალიეროთ (და შეიძინოთ) Stelton-ისა და Louis Poulsen-ის მაღაზიებში. ავეჯის მოდელების უმრავლესობას კი Fritz Hansen აწარმოებს.

იაკობსენის არქიტექტურის ნიმუშებს შორისაა საცხოვრებელი სახლები, მერიის, სკოლის, თეატრის შენობები ევროპის სხვადასხვა ქალაქში. დანიასა და დანიის გარეთ. ერთი ცნობილი ბენზოგასამართი სადგურიც აქვს კოპენჰაგენში, რომელიც, სამწუხაროდ არ მინახავს – ამ ქალაქშ გავლით ვარ ნამყოფი სულ ორი დღით და სანახავი კოპენჰაგენში კი ძალიან ბევრია. იაკობსენის აგებულია დანიის საელჩო ლონდონში. რამდენიმე სასწავლებლის შენობა ოქსფორდში, ჰამბურგში.

რამდენიმე წიგნის ავტორია. წლების განმავლობაში ასწავლიდა სამეფო აკადემიაში და ბევრი დანიელი არქიტექტორი აღზარდა.

© Lord Vader. Stylish Blog. საავტორო უფლებები დაცულია. ნამუშევრის კოპირება, ციტირება და გამოქვეყნება დაშვებულია მხოლოდ ავტორისა და წყაროს (პოსტზე ლინკის) მითითებითა და ნებართვით. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 Unported License.

___

Arne Jacobsen Portfolio

Arne Jacobsen´s personal functionalism

P.S.

სხვადასხვა დიზაინერის მიერ სინემატოგრაფში შეტანილი წვლილი დიდი და საინტერესო თემაა. რა იქნებოდა, იუბერ დე ჟივანშის ოდრი ჰეფბერნისთვის რომ არ შეექმნა სამოსი? ან ბრიჟიტ ბარდო ჟაკ ესტერელს რომ არ გადაყროდა? ფლამინიო ბერტონი და ანრი ლეფებრი რომარა, Citroën DS არ იქნებოდა და ამ ავტომობილის გარეშე როგორი იქნებოდა “ფანტომასი”? ან, რაკი ავეჯზე ვამბობ, როგორ გადაიღებდა ქუბრიქი “კოსმიურ ოდისეას” ოლივიე მურღის კოსმიური სავარძლები რომარა? ამ ფილმში არნე იაკობსენის ჭურჭელიც არის.