ჰენრი მერვე, ცხენების ქურდი და დათუნია

ურბანული ლეგენდა ამბობს, კარლოს დიდის კანონთა კრებული მეფეთა გვარის ადამიანის ჩამოხრჩობას მხოლოდ და მხოლოდ ველვეტის ფაფუკ თოკზე განაჩინებდა კისერი რომ არ დაზიანებოდაო – აქედან მოდის სწორედ ამ ქსოვილის სახელწოდებაც Corduroy – corde du Roi, რაც ფრანგულად  “მეფის ბაწარს” ნიშნავს.

ეს მხოლოდ ლეგენდაა, მაგრამ ველვეტს მართლაც რომ მეფური ისტორია აქვს. უმაღლესი ხარისხის ბამბის ნართისგან ველვეტის მსგავსი ქსოვილის წარმოება ჯერ კიდევ მე-2 საუკუნეში დაიწყეს ეგვიპტის ქალაქ ფუსტატში. ევროპელთა გულის მოგებისთვის ველვეტს მთელი ათი საუკუნე დასჭირდა, ჩვენს კონტინენტზე ის გენუელმა ვაჭრებმა შემოიტანეს და სახელად, წარმოების ადგილის მიხედვით, ფუსტიანი შეურჩიეს. ქართული ყურისთვის მთლად კეთილხმოვნად ვერა ჟღერს, მაგრამ თავად ქსოვილი იმდენად მაღალი ხარისხისა იყო, რომ სწრაფად დაიპყრო გენუის რესპუბლიკაცა და მეზობელი ქვეყნებიც. არ ვიცი, ვინ იყო ის გამჭრიახი  ფაბრიკანტი, რომელმაც ეგვიპტიდან მომავალი გემების ლოდინით გადაღლილმა და კლიენტთაგან გულშეწუხებულმა, პირველმა შემოიკრა შუბლზე ხელი, თხა თხაზე ნაკლებიო და ფუსტიანის წარმოება იქვე, პორტის მახლობლად გამართა – ნილოსის ძალა მასა და მის მონაგარს. მე-14-მე-16 საუკუნეები ევროპული და ეგვიპტური ფუსტიანის ჭიდილის ხანაა, რაც, საბოლოოდ, ევროპელთა გამარჯვებით დასრულდა. ამ დროისთვის მას უკვე აწარმოებენ ყველგან, თუმცა, განსაკუთრებით მაინც იტალიური ქსოვილი ფასობს. სწორედ ნეაპოლური ფუსტიანისგან შეკერილ მოსასხამში იწონებს თავს მეფე ჰენრი VIII ჰანს ჰოლბეინ უმცროსის ტილოზე.

ამ ქსოვილის სახელწოდებად Corduroy მე-18 საუკუნეში ჩნდება. ბედის ირონიით პირველი ადამიანი, ვინც საგანგებოდ მისი სიკვდილით დასჯის დღისთვის სატუსაღოში თერძი იხმო და ველვეტის კამზოლი შეაკერინა, ცნობილი ინგლისელი ყაჩაღი და ცხენების ქურდი დიქ თარფინი იყო… ეგეც თქვენ corde du Roi. 🙂 თუმცა, მიახლოებით იმავე დროს, ოკეანგადაღმა, ველვეტის სამოსში გამოწყობილი ბენჯამინ ფრანქლინი ხელს აწერდა ამერიკის შეერთებული შტატების დამოუკიდებლობის დეკლარაციას.

გამოხდა ხანი და მონარქთა ღირსი ეგვიპტური ფუსტიანი ჩამოლაბორანტდა და მუშათა კლასის სამოსად იქცა. სწორედ ველვეტი მიიჩნეოდა ყველაზე იაფ, გამძლე და იოლად მოსახმარ სამოსად იქამდე, სანამ ლოებ შტრაუსი ლივაისის პირველ ჯინსის შარვალს შეკერავდა.

მე-20 საუკუნეში კი ველვეტმა მიახლოებით იგივე გზა განვლო, რაც ჯინსის ქსოვილმა – მაღაროებიდან, დოკებიდან, ფაბრიკებიდან და ფერმებიდან მან პოდიუმზე ააბიჯა და დღემდე რჩება ერთ-ერთ ყველაზე პოპულარულ ქსოვილად ყოველდღიური, მეგობრული, ნახევრადფორმალური თუ ნაკლებოფიციალური საოფისე დღეებისთვის, უიქ-ენდებზე კი ის, თითქმის, შეუცვლელია. ველვეტის იმ დამფასებელთა შორის, რომელთა კარგი გემოვნება ეჭვშეუპარველია, არიან უოლთ უითმენი, პაბლო პიკასო, ანრი მატისი, ვუდი ალენი და ამ ბლოგის ავტორი.

დაბოლოს, ველვეტს კიდევ ერთი დამფასებელი ჰყავს – დათუნია სახელად ველვეტი, რომელიც სავაჭრო ცენტრის დახლზე ცხოვრობს და ათასგვარ თავგადასავალში ეხვევა. დათუნია ველვეტის პირველი ისტორია 1962 წელს მოიგონა ამერიკელმა მხატვარმა და წიგნების ილუსტრატორმა დონ ფრიმენმა. თანდათანობით ამბები შეავსო და ცალკე წიგნადაც შეკრა. მოგვიანებით ამ ისტორიების გაგრძელებაც გამოსცა.

დათუნია ველვეტის თავგადასავლები აშშ-ს საზღვრებს გარეთ ნაკლებადაა ცნობილი, მაგრამ მის სამშობლოში “ეროვნული განათლების ასოციაციამ” საბავშვო წიგნების ტოპ-100-ეულში შეიყვანა, ორიოდ წლის წინ კი “სასკოლო ბიბლიოთეკათა ჟურნალის” მიერ ჩატარებული გამოკითხვით, ყველა დროის 100 საუკეთესო ნახატებიან წიგნთა სიაშიც დაიდო ბინა… ამერიკელი ბავშვების გულებში კი დათუნია ველვეტს კარგა ხანია აქვს ბინა დადებული. ისევე როგორც თავად ველვეტს, რომელიც ასე უყვარს ყველას, ეგვიპტის ფარაონებიდან დაწყებული, ვიდრე დათუნია ველვეტამდე და – შემდგომ.

© Lord Vader. Stylish Blog. საავტორო უფლებები დაცულია. ნამუშევრის კოპირება, ციტირება და გამოქვეყნება დაშვებულია მხოლოდ ავტორისა და წყაროს (პოსტზე ლინკის) მითითებითა და ნებართვით. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 3.0 Unported License.

___

P.S.

რაკი ბევრი დრაფტი დამიგროვდა, ერთი პირობა კი ვიფიქრე, ტრადიციული საშობაო შვებულება წელს არ გამომეწერა ბლოგისთვის, მაგრამ ნუ დააგდებ ძველსა გზასაო, უთქვამთ, ამიტომ, როგორც წესი და რიგია, ბედნიერ შობა-ახალ წელს გისურვებთ და გაისად, იმედი მაქვს, კვლავ შევხვდებით.