იე-იე, ლოლიტები!

გახსოვთ სამოციანები? რა დრო იყო, რა დრო. რა მუსიკა, ან რა ფილმები და რა ქალები!

არ გახსოვთ? გამაზეთ, ხომ?

არც მე მახსოვს. მაგრამ კარგად ახსოვს ბერნარდო ბერტოლუჩის, რომელმაც იმ ეპოქის სურნელი აღადგინა ფილმში “მეოცნებენი”… თუმცა, ამ პოსტს ბერტოლუჩის ფილმზე არ ვწერ. ამ პოსტს ვწერ პარიზულ 60-იანებზე, იე-იე ეპოქა რომ ჰქვია.

Yé-yé პოპ-მუსიკის ის სტილია, 60-იანების საფრანგეთში რომ იშვა და ცოტა სხვა ქვეყნებსაც მიეწუწა. იე-იეს მამა სერჟ განსბურია – ის რომ არა, ამ მუსიკას მოისმენდნენ და იმ სეზონის ბოლოსვე მიივიწყებდნენ, მაგრამ ფრანგული სცენის ეს გენიალური ხულიგანი ხომ ყველაფრიდან მოვლენას ქმნიდა. თავად განსბური პოპ სიმღერებს ნაკლებად ასრულებდა (მხოლოდ დუეტებში და მხოლოდ – ლამაზ ქალებთან ერთად), მაგრამ სიამოვნებით წერდა ასეთ სიმღერებს სხვა მომღერლებისთვის (ისევ და ისევ  – მხოლოდ ლამაზი ქალებისთვის) და ეს სიმღერები ჰიტდებოდა ხოლმე. ამიტომაც მიუყვანა პოეტმა რობერტ გალმა განსბურს მისი ბაღანა და სთხოვა, მიდი ერთი შენებურად რამე ჰიტი დაუწერეო. ფრანს გალი (Isabelle Geneviève Marie Anne Gall / France Gall) მაშინ სულ 16 წლისა იყო და ჯაზ-მომღერლობა სურდა. სერჟ განსბურმა ერთი კი გაიფიქრა, ამ გოგოს ჯაზში არაფერი ესაქმებაო, მაგრამ, რაკი გალის პროდიუსერი დენის ბურჟუა განსბურის პროდიუსერიც იყო – მოვიფიქრებ რამესო – უარი არ თქვა.  რამდენიმე წლის განმავლობაში განსბურის ხელში გალმა რამდენიმე ალბომი გამოსცა და მრავალი ჰიტი ჩაწერა, 1965 წელს კი ევროვიზიის კონკურსშიც გაიმარჯვა. ღმერთმა უწყის, კიდევ რა ხანი გაგრძელდებოდა მათი თანამშრომლობა, (ეჭვი მაქვს, ბოლოს დაქორწინდებოდნენ კიდეც – იე-იე მუსიკალური ოჯახები იე-იე ეპოქის ტრადიციად იქცა), მაგრამ განსბურს გული როგორ გაუძლებდა, რომ არ ეხულიგნა – 1966 წელს მან და გალმა გამოუშვეს ალბომი Les sucettes, ამავე სახელწოდების სიმღერით. Les sucettes ფრანგულად საწუწნი კანმფეტია, სიმღერა კი იმაზეა, თუ როგორ უყვარს პატარა გოგოს, ანის წუწნა, როგორ იღვრება მის ყელში ტკბილი სითხე ანისის არომატით და როგორ გრძნობს ანი ასეთ დროს, რომ – სამოთხეშია (ანი ფრანს გალის ნამდვილი სახელი იყო)… იმას, რაც ახლა თქვენ ყველანი მიხვდით, ვერც ფრანს გალი მიხვდა და ვერც უმრავლესობა საფრანგეთში, მომღერალი სიმღერის ფარულ აზრს მხოლოდ იაპონიაში გასტროლებისას ჩაწვდა… ჩაწვდა რა – იაპონლები შეშფოთდნენ, რომ ეს ყველაფერი ტელევიზიით უნდა გადაეცათ და გოგონასაც მიანიშნეს… და აქ დამთავრდა ყველაფერი.

• ჰო, იზაბელ გალი სრულიადაც არ ჰგავდა ბერტოლუჩის იზაბელს, ბევრად ბავშვური და გულუბრყვილო იყო. ზოგადად იე-იე ეპოქის დამახასიათებელი ნიშანია უბრალოება, სიხალისე და ფერადოვნება. განსბურმა კი უწოდა იე-იე ეპოქის ვარსკვლავგოგონებს ფრანგი ლოლიტები, მაგრამ ლოლიტობასთან მხოლოდ ასაკი თუ ჰქონდათ საერთო. ბავშური გარეგნობა და მიამიტობა – ესაა იე-იეს სახე.

იე-იე ეპოქის გოგონათაგან გაყიდული ალბომების რაოდენობით (თითქმის) რეკორდსმენია ბულგარეთში დაბადებული და კომუნისტებს საფრანგეთში გამოქცეული სილვი ვარტანი (Sylvie Vartan). თუ ფრანს გალს ჯაზი იტაცებდა, ვარტანს როკენროლშიკობა სურდა. მისი პირველი ჩანაწერები პოპულარული ამერიკული როკ ენ როლების რემიქსი იყო. ვარტანი ცნობილი ფრანგი შანსონიეს ჟილბერ ბეკოს პროტეჟე გახდა, მასთან ერთად დადიოდა გასტროლებზე და ასე ნელ-ნელა იკრებდა პოპულარობას. 1963 წელს ის ჯონი ალიდემ  აიყვანა აბორდაჟზე, არც გაუჭირდებოდა – ალიდე (შეცდომით ჯონი ჰოლიდეისაც რომ უძახიან) ხომ ფრანგი ელვისია და მართლა კარგ როკ ენ როლებს მღერის და წერს – ვარტანსაც ეს უნდოდა. მათი თანამშრომლობა დიდხანს გაგრძელდა, ბევრი ერთობლივი კონცერტი გამართეს და ალბომიც ბევრი ჩაწერეს და ბოლოს იქორწინეს კიდეც (როგორც ვთქვი, იე-იე ეპოქას უყვარდა ვარსკვლავურ-მუსიკალური ოჯახები).

თავდაპირველად სილვი ვარტანიც ბავშვური და მიამიტური იყო, მაგრამ თანდათანობით სულ უფრო ექსპრესიული და სექსუალური ხდებოდა. თვალსა და ხელს შუა დაქალდა, რომ იტყვიან. მისი ცეკვის მანერა, მინი კაბა და ბარბარელა ჩექმები მამაკაც აუდიტორიას გულგრილს არ ტოვებდა არც საფრანგეთში და არც საფრანგეთს გარეთ. სილვი ვარტანი და ჯონი ალიდე, ალბათ, საფრანგეთს გარეთ ყველაზე კარგად ცნობილი ფრანგი მუსიკოსები არიან, სერჟ განსბურის შემდეგ. ხუმრობა ხომ არაა – სილვი ვარტანს თვით ედ სალივენმა დასდო პატივი და თავის შოუში მიიწვია CBS-ზე (სადაც, 10 წლის წინ მიწვეული იყო ელვისიც).

სილვი ვარტანი დღემდე აგრძელებს მუსიკალურ მოღვაწეობას. ასაკის მიხედავად (70-ს უკაკუნებს), მშვენიერ ფორმაშია. არცთუ დიდი ხნის წინ კომპანია Мattel-მა მისი თოჯინაც კი დაამზადა (თუმცა, თოჯინა-სილვი 70-ზე ბევრად ახალგაზრდაა :))

ინგლისურ-პოლონური წარმოშობის ჯილიან ჰილზმა (Gillian Hills) თინეიჯერობა საფრანგეთში გაატარა და, მისი გარეგნობის პატრონი, რა გასაკვირია, როჟე ვადიმის კინოკამერაშიც მოხვდა. ვადიმი ლამაზი ქალების ნომერ პირველი აღმომჩენი იყო, თუმცა რეჟისორად ვერ ვარგია მაინცადამაინც. მაგრამ ჰილზი სხვა კინორეჟისორებმაც შენიშნეს და მოგვიანებით ის ორ საკულტო ფილმში გადაიღეს: ქუბრიქმა – “დასაქოქ ფორთოხალში” და ანტონიონიმ “ბლოუ-აფში”. ამ მეორეში თავად ჰილზის სცენაც ზესაკულტოა – ჯილიან ჰილზი ის გოგონაა, რომელიც ჯერ ჯეინ ბირქინთან ქეთფაით-დაძიძგილავდება და ტანსაცმელს შემოაფხრეწენ ერთმანეთს, შემდეგ კი ორთავენი დეივიდ ჰემინგზს დაეძგერებიან და იმასაც ჩახდიან შარვალს… მაგრამ ეს უფრო გვიან იყო, მანამ კი ჯილიან ჰილზი ჯონი ალიდეს დახმარებით იე-იე გოგონებს შეუერთდა და რემდენიმე ალბომი და ერთი-ორი თუ სამი-ოთხი ჰიტი ჩაწერა. მიუხედავად მისი თამამი კინოროლისა, ძალიან მოკრძალებული და უბრალო ადამიანია, პოპულარობა მალე მოყირჭდა, ეკრანიც მიატოვა და სიმღერას ხომ კიდევ უფრო ადრე ანება თავი, არადა, სთიუართ იანგის მეუღლეა (АC/DC და სხვა ცნობილი ჯგუფების პროდიუსერის) – მისთვის ყველა ხმისჩამწერი სტუდიის კარი ღიაა… მაგრამ “თანამდებობით” არ სარგებლობს. 🙂 ცხოვრობს ნიუ იორქში და ხატავს – წიგნების დასურათებით იქცევს თავს.

60-იანები ისტორიამ კი მიიბარა, მაგრამ ის მუსიკა არ ავიწყდებათ. ინგლისელმა მომღერალმა ეიფრილ მარჩმა იე-იე ჰიტები სულ ახლახანს იყო, რომ გაარემიქსა – მოსმენილი გექნებათ, სხვა თუ არა, ქვენთინ თარანთინოს “სიკვდილის მტკიცებულებაში” (Death Proof) მაინც, სადაც ფრანს გალის ძველი ჰიტის მარჩისეული ინგლისურეონავანი რემიქსი ჟღერს.

კიდევ შეიძლებოდა, დამეწერა ულამაზეს ჯეინ ბირქინსა ან ბრიჟიტ ბარდოზე, რომელნიც განსბურმა აამღერა. ან – არაჩვეულებრივ მომღერალ ჟულიეტ გრეკოზე… კადრი ბერტოლუჩის ფილმიდან, სადაც ევა გრინი სიგარეტით პირში დგას მეოცნებე იერით, მალევე რომ გახიტდა და გახატდა და გრინის ერთ-ერთ უპოპულარეს ფოტოდ იქცა – ჟულიეტ გრეკოთია შთაგონებული… თუმცა, გრეკო არც ასაკით და არც ჟანრობრივად არ მიეკუთვნებოდა იე-იე-ს. ისეკი ფრიად გასაოცარი ქალია, სარტრის მუსიკალური მუზა. მრავალი წელი მაილს დეივისის გვერდით გაატარა და როცა სარტრმა ჰკითხა დეივისს – რატომ არ ქორწინდებითო, მაილსს უთქვამს: “მეტისმეტად მიყვარს იმისთვის, რომ გავაუბედუროო”. 🙂 მოგვიანებით მიშელ პიკოლის გაჰყვა ცოლად – იმან, ეტყობა, არ დაინდო გასაუბედურებლად. 🙂

ახლა ვინმე მკითხავს – კიმარა, შეილა რატომ გამოგრჩაო? შეილამ იმდენი დისკი გაყიდა ლამის, რაც იე-იე ეპოქის ყველა სხვა გოგომ ერთად აღებულმა… მაგრამ ვინ რა უნდა მკითხოს – ჩვენთან ფრანგული მუსიკიდან ხომ მხოლოდ ედიტ პიაფია ცნობილი და კიდევ შარლ აზნავური, ისიც იმიტომ, რომ ახლახანს ჩამოვიდა და გაგვახსენა თავი. 🙂
© Lord Vader. Stylish Blog. საავტორო უფლებები დაცულია. ნამუშევრის კოპირება, ციტირება და გამოქვეყნება დაშვებულია მხოლოდ ავტორისა და წყაროს (პოსტზე ლინკის) მითითებითა და ნებართვით. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 3.0 Unported License.

___

ასევე: ქალის პორტრეტი ბობ დილანის კედელზე