ჰოლივუდელი ველური კაცი

არასდროს ვყოფილვარ ინტელექტუალი. უბრალოდ, ასე გამოვიყურები.
ვუდი ალენი

ამბობენ, ვუდი ალენი ფსიქოლოგიურ-ინტელექტუალურ დრამებს იღებსო. ყოველ შემთხვევაში, ფილმ “ვიქი, ქრისთინა, ბარსელონა”-ს (Vicky Cristina Barcelona) კინოანონსს თუ დავუჯერებთ – ასეა. მე კი დრამა არ მიყვარს. როდესაც მესმის სიტყვა “დრამა” და, ისიც, “ინტელექტუალური”, თუ კინოთეატრთან ვარ – ქუჩის მეორე მხარეს გადავდივარ, თუ ტელევიზორს ვუყურებ – პულტის ძებნას ვიწყებ… მაგრამ, სინამდვილეში, პი-ინტელექტუალურ დრამებთან ვუდი ალენის შემოქმედებას არაფერი აქვს საერთო. ვუდი ალენი იღებს არაჩვეულებრივ სახალისო და ჭკვიან კომედიებს – მაშინაც კი, როდესაც ტრაგედიის გადაღება სურს, მის ფილმებში იმდენი იუმორია, რომ მთელს ჰოლივუდს ეყოფა.

ამავე დროს, ვუდი ალენი ალბერ ქამიუს მემაბოხე ადამიანია. ბუნტარი. ეს მის ფილმებშიცა ჩანს და მის ცხოვრებაშიც. მას არ უყვარს აკეთოს ისე, “როგორც ეს მიღებულია”. “როგორც წესია”. “როგორც ეკადრება”.

არც აკეთებს.

ნიუ იორქელი ბუღალტრისა და იუველირის ოჯახში დაბადებულმა ალენმა “რიგიანი” პროფესიის დაუფლება არ მოისურვა, რითიც ნათესავები ფრიად გაანაწყენა. ვერც იმით აღაფრთოვანა ისინი, რომ 17 წლისამ სახელი ალენ სთიუართ ქიონიგსბერგი (Allen Stewart Konigsberg) ოფიციალურად გადაიკეთა ვუდი ალენად (Woody Allen). როდესაც ნიუ იორქის უნივერსიტეტის (NYU) კინემატოგრაფიისა და კომუნიკაციების ფაკულტეტიდან გარიცხეს, ვინაიდან არ სწავლობდა, ახლობლებს ცოტა იმედი კი მიეცათ – ეგებ, ჭკუაზე მოვიდესო, მაგრამ, ამის ნაცვლად, ალენმა მთლად “კლოუნადაში” დურთა თავი – მუშაობდა კომიკოსების: ჰერბ შრინერის (Herb Shriner), ედ სალივანის (Ed Sullivan), ჯონი ქარსონის (Johnny Carson) და სიდ სიზარის (Sid Caesar) სცენარისტად, თხზავდა სიუჟეტებს “ფარული კამერისთვის”, კარიკატურებსა და იუმორესკებს აქვეყნებდა ჟურნალ “ნიუ იორქერში” (The New Yorker) და თავადაც გამოდიოდა სცენაზე იუმორისტული სკეჩებით. ფოკუსნიკობდა კიდეც – ამიტომაცაა ფოკუსები და მეფოკუსე მისი ერთ-ერთი საყვარელი თემა ფილმებშიც – “ნეფრიტის მორიელის წყევლა” (The Curse of the Jade Scorpion), “სენსაცია” (Scoop)… და “მატჩ-პოინტშიც” (Match Point) ფოკუსი არაა განა, რასაც ფილმის გმირი ჯონათან მეერსი ჩაატარებს? 🙂

თუკი ჩემი ფილმები ერთ ადამიანს მაინც გააუბედურებს, ვიფიქრებ, რომ ამოცანა შემისრულებია.
ვუდი ალენი

ალენი დასცინის ყველას და ყველაფერს: ჰოლივუდს, ქალებს, ინტელექტუალებს, ფსიქოანალიტიკოსებსა და მათ პაციენტებს, საყვარელ ნიუ იორქსაც და ყველაზე ხშირად კი, მაინც – საკუთარ თავს. ალბათ, ამიტომაა სწორედ, რომ მის დაცინვას იტანენ და ეგუებიან. ის არაჩვეულებრივად პოპულარულია. ჰოლივუდმა მისთვის სამი ოსკარი გაიმეტა და უამრავჯერ – ნომინაცია. (რეჟისორის ჯილდოების ვრცელი სია შეგიძლიათ, აქ იხილოთ). ალენმა იცის, როგორ გადაიღოს ჭკვიანი ფილმები, რომლებიც, ყველას თუ არა, ძალიან ბევრს მოსწონს და არც ბილეთის ფული ენანება, ამდენად, მის ფილმებს პროდიუსერებისთვის ჯილდოების გარდა ფულადი მოგებაც მოაქვთ, განსაკუთრებით, კინო-ბაზრის გლობალიზაციის და ტელე და DVD-გაქირავების არსებობის პირობებში.

ჩემს შესახებ ორი მითი არსებობს: ის, რომ ინტელექტუალი ვარ, ვინაიდან სათვალეს ვატარებ და რომ ნამდვილი ხელოვანი ვარ, ვინაიდან ჩემი ფილმები წამგებიანია. ეს ორი მითი, წლებია უკვე, საყოველთაოდაა გავრცელებული.
ვუდი ალენი

“ჰოლივუდურ ფინალში” (Hollywood Ending) ალენმა კინომცოდნეთა პი-ინტელექტუალიზმით გატაცებასაც დასცინა – ფილმის მთავარი გმირია ვალ ვაქსმანი, კინორეჟისორი, რომელიც გადაღებისას უეცრად დაბრმავდება, თუმცა გადაღებას მაინც აგრძელებს. რა თქმა უნდა, რეჟისორის სიბრმავეს ვერვინ ამჩნევს, მის ნამუშევარს კი კრიტიკოსთა დიდი მოწონება ელის. ისინი დაწერენ, რომ “ვაქსმანი იღებს ისე, თითქოს  წარმოდგენაც არ აქვს, რას აკეთებს”, მაგრამ “ნამდვილი კინო სწორედ ასე უნდა იქმნებოდეს.” კარგა გვარიანად “მოხვდათ” ვუდი ალენის ყველაზე ერთგულ თაყვანისმცემლებს – ევროპელ ინტელექტუალებსაც – “ჰოლივუდური ფინალის” ბოლოს ფრანგი კინომცოდნეები ბრმა რეჟისორის გადაღებულ ფილმს “ბოლო 50 წლის საუკეთესო ამერიკულ ფილმად აღიარებენ”, ვაქსმანს კი “ერთადერთ ჭეშმარიტ ამერიკელ ხელოვნად გამოაცხადებენ”. “მადლობა ღმერთს, რომ ფრანგები არსებობენ”,- ამბობს ვაქსმანი.  (სხვათა შორის, ალენს ორი ფრანგული სეზარიც აქვს მიღებული, თუმცა – არა ამ ფილმისთვის. :))

რატომაა რომ საფრანგეთში უფრო პოპულარული ვარ, ვიდრე სამშობლოში? ეჭვგარეშეა – ჩინებული სუბტიტრების დამსახურებაა.
ვუდი ალენი

სინამდვილეში მე დაბალი კულტურის ადამიანი ვარ – ლუდითა და გუფთით დივანზე წამოგორება და ბეისბოლის ცქერა ყველაფერს მირჩევნია.
ვუდი ალენი

ამ უწყინარი გარეგნობის კაცს სკანდალები სდევს თან, რაც, ძირითადად, მისი დაუდგრომელი, ბუნტარული ხასიათის და მწარე ენის დამსახურებაა.

ალენმა მეტისმეტად გაანაწყენა ებრაული თემი, როდესაც განაცხადა, რომ არ სურს, იუდეველი იყოს. ვრცელდებოდა ხმები, რომ ის კათოლიკე გახდა თუ ბუდიზმმა გაიტაცა… (მისი პერსონაჟი ზელიგი იცვლიდა იოლად რელიგიურ შეხედულებებს, “თავისი” მრწამსის ძიებაშია მიქი საქსიც – ალენის კიდევ ერთი პერსონაჟი ფილმიდან “ჰანა და მისი დები”) თუმცა, ვუდი ალენს უბრალოდ არ სურს რომელიმე ერთი რელიგიის ჩარჩოებში დარჩენა.

თქვენთვის მე ათეისტი ვარ, ღმერთისთვის კი – ლოიალური ოპოზიციონერი.
ვუდი ალენი.

1992 წელს მან იქორწინა თავის მორიგ და ჯერ-ჯერობით ბოლო ცოლზე – სუნ იზე (Soon-Yi), რომელიც მია ფეროუს ჰყავდა ნაშვილები, ფეროუ და ალენი კი 12 წლის განმავლობაში ცხოვრობდნენ ერთად და საერთო (ბიოლოგიური თუ აყვანილი) შვილებიც ყავთ… მოკლედ, სიტუაცია, რბილად რომ ვთქვათ, არასტანდარტული იყო… ნაბოკოვისეულიც კი. 🙂 თუმცა, ფორმალურად, სუნ ი ალენს არ ჰყავდა ნაშვილები, ამდენად, კანონი მასზე დაქორწინებას არ უკრძალავდა.

ამ ამბის შემდეგ, ვუდისა და მიას ბიოლოგიურმა შვილმა რონანმა მამასთან ურთიერთობები გაწყვიტა.

როდესაც გავრცელდა ხმები ვუდი ალენის ბისექსუალიზმის შესახებ (სიმართლესთან ამას არაფერი ჰქონდა საერთო), ალენმა ესეც უმალ გააშარჟა:

ბისექსუალები ჰეტეროსექუალებზე იღბლიანები არიან – მათ შაბათ საღამოს პაემნისთვის ორჯერ მეტი არჩევანი აქვთ.
ვუდი ალენი.

ბოლო ქორწინებადმე მრავალი წლით ადრე ვუდი ალენს პირველმა ცოლმა ჰარლინ როზენმა (Harlene Rosen) მუდმივ დაცინვასა და აბუჩად აგდებაში დასდო ბრალი, მორალური ზიანის ანაზღაურებისთვის ერთი მილიონი დოლარი და განქორწინება მოსთხოვა… ალენმა ეს ამბავიც სათავისოდ გამოიყენა – თავისი პირველი ქორწინებისა და განქორწინების ისტორია სასცენო ნომრად აქცია – ხშირად ყვებოდა, მუდამ განსხვავებულად და მუდამ – ჩვეული სარკაზმით.

ჰარლინის შემდეგ ის როჟე ვადიმის გზას დაადგა 🙂 – თავის წამყვან მსახიობებთან აბამდა ურთიერთობებს.

ჯერ იყო ლუის ლასერი (Louise Lasser), რომელიც რამდენიმე ფილმში გადაიღო, მათ შორის მახვილგონივრულ პაროდიაში “ყველაფერი, რაც გსურდათ გცოდნოდათ სექსის შესახებ, მაგრამ ვერ ბედავდით, გეკითხათ” (Everything You Always Wanted to Know About Sex (But Were Afraid to Ask)) და ფანტასტიკაში “მძინარი” (Sleeper), რომელშიც ჰერბერთ უელისის ნაწარმოების ფაბულაა გამოყენებული და თავად ალენი ჯაზის მუსიკოსს თამაშობს – მისი კიდევ ერთი საყვარელი პერსონაჟი, მეფოკუსის დარად.

• ალენი ჯაზის საუკეთესო მცოდნე და ფრიად პატივცემული მუსიკოსია. უკრავს კლარნეტზე (სახელიც კლარნეტისტ ვუდი ჰერმანის (Woody Herman) საპატივცემულოდ აირჩია) და ალბომებიც აქვს გამოცემული. ფილმებსაც ხშირად აფორმებს საკუთარი მუსიკით. ოსკაროსანი დოკუმენტალისტის, ბარბარა ქოფლის (Barbara Kopple) “ველური კაცის ბლუზი” (Wild Man Blues) ვუდი ალენისა და მისი New Orleans Jazz Band-ის 1996 წლის ევროპულ გასტროლებს ასახავს.
• ბარემ აქვე დავამატებ, რომ ალენი მშვენიერი მწერალია. როგორც წესი, ფილმებისთვის სცენარსაც თავად წერს და რეგულარულად აქვეყნებს მოთხრობებსაც. მისი პროზა შესანიშნავად იკითხება – ჩვეული იუმორითა და, ზოგჯერ, სარკაზმითა გაჯერებული.

ლასერს ჩაენაცვლა – დაიან ქითონი (Diane Keaton), რომელიც თამაშობს “მანჰეთენური მკვლელობის საიდუმლოში”  (Manhattan Murder Mystery), კრიტიკოსთათვის ერთ-ერთ ყველაზე საყვარელ ალენისეულ “ენი ჰოლში” (Annie Hall) და ჩემს ერთ-ერთ უსაყვარლეს ალენისეულ “მანჰეთენში” (Manhattan)…

შემდეგ იყო სთესი ნელქინი (Stacey Nelkin), რომელთან სასიყვარულო ურთიერთობამაც შთააგონა ალენს “მანჰეთენი”, გადაღებით კი “ენი ჰოლში” გადაიღო, მაგრამ გრძნობები მალე გაიფანტა, რის გამოც ნელქინის ეპიზოდები რეჟისორმა ამოჭრა, ვითომც არ ყოფილაო.

და ბოლოს მია ფეროუ (Mia Farrow), რომელიც ალენის უამრავ შედევრშია გადაღებული, მათ შორისაა ძალიან საინტერესო და უცნაური “ზელიგი” (Zelig), “დენი როუსის ბროდვეი” (Broadway Danny Rose), ჩემი ასევე უსაყვარლესი “ჰანა და მისი დები” (Hannah and Her Sisters), “რადიოს დღეები” (Radio Days), “დანაშაულებები და შეცდომები” (Crimes and Misdemeanors),  “ელისი” (Alice)… ასევე “სექტემბერი” (September) – ეს ალენისეული იშვიათი ფილმია, რომელიც მაინცადამაინც ამ მიყვარს.

• მია ფეროუ ყოველთვის იყო გატაცებული მუსიკოსებით. მისი პირველი ქმარი ლეგენდარული ფრენქ სინათრა იყო, მეორე კი – ჯაზის პიანისტი ანდრე ფრევენი. ალენის მუსიკოსობაზე ხომ ზემოთ დავწერე. სხვათა შორის, ჯონ ლენონი მეგობრობდა მიას დასთან, ფრუდენს ფეროუსთან, რომელსაც სიმღერაც უძღვნა – Dear Prudence.

ალენის ამჟამინდელი კინომუზა, აშკარად, სქარლეთ იოჰანსონია და… რა ვიცი… რა ვიცი… 🙂

© Lord Vader. Stylish Blog.
საავტორო უფლებები დაცულია. ნამუშევრის კოპირება, ციტირება და გამოქვეყნება დაშვებულია მხოლოდ ავტორისა და წყაროს (პოსტზე ლინკის) მითითებითა და ნებართვით და მხოლოდ არაკომერციული მიზნებით. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 3.0 Unported License.

___

Woody Allen on Woody Allen

Woody Allen: Interviews

Woody Allen interviw to Elliot V. Kotek, Cannes, 2008

ვუდი ალენი: ქალაქელი ნევროტიკის ჩანაწერები (რუსულად) და რამდენიმე ნაწარმოები ქართულად.

P.S.

რომ იცოდეთ, თუ რამდენი ხნის წინ დავიწყე ამ პოსტი წერა, ენა (და მაუსი) არ მოგიბრუნდებათ, მითხრათ, რომ ცუდადაა დაწერილი. 🙂

სხვა თუ არაფერი – შეგიძლიათ ვუდის ალბომი გადმოქაჩოთ (ზედა ლინკი) და მოუსმინოთ.

ხოლო, ვისაც ვუდი ალენი არ მოგწონთ, შეგიძლიათ წაიკითხოთ კაცზე, რომელმაც ჰოლივუდი გააუპატიურა.