In Indigo Mood

ედუარდ ქენედი ელინგთონი, იგივე დიუქ ელინგთონი (Duke Ellington) უდიდესი მუსიკოსი და კომპოზიტორი, ჯაზის ისტორიაში ერთ-ერთი ყველაზე წარმატებული ორკესტრის ხელმძღვანელი 1899 წლის 29 აპრილს DC-ში (უოშინგთონში) დაიბადა.

დედის დაჟინებული თხოვნით, ელინგთონი 8 წლის ასაკიდან ეუფლებოდა ფორტეპინოს, თუმცა ბეისბოლით და მხატვრობით უფრო იყო გატაცებული. განსაკუთრებით ეზარებოდა თეორიის და ნოტების შესწავლა, და ზეპირად, მოსმენით დაკვრა ბევრად უფრო სიამოვნებდა (სხვათა შორის, ამ სიზარმაცემ სულ მალე დადებითი როლიც კი ითამაშა მის ცხოვრებაში და ელინგთონს იმპროვიზაციისს და არანჟირების მნიშვნელობა დაანახა, მაგრამ – ამაზე ქვემოთ).

ამერიკის შეერთებული შტატების ფერადკანიანი მოსახლეობის განვითარების ეროვნული ასოციაციის მიერ გამოცხადებულ პლაკატების კონკურსზეც კი გაიმარჯვა და სამხატვრო კოლეჯში სწავლის სტიპენდიაც კი მოიპოვა. მიუხედავად იმისა, რომ სამხატვრო კარიერაზე ელინგთონმა უარი თქვა, მხატვრობის ნიჭი მას მუსიკალური კარიერის პირველ ეტაპზე არაერთხელ გამოადგა, როდესაც სხვადასხვა სრეკლამო თუ მსგავსი სახის შეკვეთები – მისი შემოსავლის წყარო იყო. ხოლო, რაც შეეხება ბეისბოლს, ელინგთონი იგონებს, რომ თვით პრეზიდენტი რუზველთიც არაერთხელ მისულა მისი და მისი მეგობრების თამაშის საყურებლად.

მაგრამ ასე იყო თუ ისე, 1914 წლის ზაფხულში, Poodle Dog Café-ში სოდის ჩამომსხმელად მუშაობისას, მას უეცრად მოუვიდა თავში მისი პირველი მელოდია – Soda Fountain Rag. ელინგთონი იგონებს, რომ, ვინაიდან, მას იმ დროს მელოდიის ჯეროვნად ნოტებზე გადატანაც არ შეეძლო, Soda Fountain Rag-ს კარგა ხანს „თავით“ დაატარებდა და ზეპირად უკრავდა – ამასთან მუდამ განსხვავებულად – ხან ვალსის, ხან ტანგოს და ხანაც ფოქსტროტის სტილში. თავდაპირველად, ელინგთონს უკვირდა, რომ მსმენელები ვერც ხვდებოდნენ, რომ ეს ერთი და იგივე კომპოზიცია იყო, მაგრამ ამავე დროს, ამ შემთხვევამ ის მუსიკაში იმპროვიზაციისა და არანჟირების მნიშვნელობაზეც დააფიქრა.

დაწყებული 20-იანი წლების შუა პერიოდიდან, დიუქ ელინგთონი აქტიურ მუსიკალურ მოღვაწეობას იწყებს, როგორც კომპოზიტორი და ჯგუფის ლიდერი. დიუქ ელინგთონის ორკესტრი – ცალკე საუბრის თემაა – ჯაზის ისტორიაში უდიდესი ორკესტრი საოცარი ჰარმონიულობით გამოირჩეოდა – არა მარტო სცენაზე, არამედ სცენის მიღმაც. მიუხედავად იმისა, რომ ელინგტონის ხელმძღვანელობის ქვეშ არაერთი უდიდესი და თვითმყოფადი მუსიკოსი უკრავდა, შური, კონფლიქტი, გაბუტვა თუ სხვა სახის პრობლემები (რაც ასე ხშირია მუსიკალურ ჯგუფებში) დიუქ ელინგთონის ორკესტრისთვის უცხო ხილი იყო. ყოველ შემთხვევაში 50-იანებამდე, როდესაც ბოპმა, ბლუზ-როკმა, რიტმ’ნ’ბლუზმა რამდენიმე მისი მუსიკოსი ორკესტრიდან „გაიტაცა“.

ელინგტონის მუსიკაში შერწყმულია კლასიკური, ნიუ-ორლეანური (ქინგ ოლივერისეული) და აფრიკული რიტმები ე.წ. Jungle Style. სვინგი, დიქსილენდი და ბლუზის საწყისები. ჯაზის პოპულარობასა და განვითარებაზე ელინგტონის გავლენის გადაფასება, უბრალოდ შეუძლებელია.

ჯილდოები: პულიცერის პრემია (Pulitzer Prize), არაერთი გრემი და გრემის დიდების დარბაზის (Grammy Hall of Fame) 9 ჯილდო (სპეციალური გრემი, რომელიც შეიძლება მიენიჭოს მხოლოდ იმ ჩანაწერს, რომელიც არანაკლებ 25 წელს ითვლის და განსაკუთრებული ისტორიული მნიშნელობისაა), მათ შორის სახელგანთქმული Mood Indigo-სთვის აგრეთვე გრემი მთელი შემოქმედებისთვის (რომელიც ენიჭება შემსრულებელს, რომელმაც ცხოვრების მანძილზე გამორჩეული წვლილი შეიტანა ხელოვნებაში). დიუქ ელინგთონის სახელი შეტანილია ბიგ-ბენდებისა და ჯაზის დიდების დარბაზში (Big Band and Jazz Hall of Fame), სიმღერების ავტორთა დიდების დარბაზში (Songwriters Hall of Fame) და „დაუნ ბითის“ ჯაზის დიდების დარბაზში (Down Beat Hall of Fame).

დაჯილდოებულია აშშ პრეზიდენტის თავისუფლების მედლით და საფრანგეთის საპატიო ლეგიონის ორდენით.
1986 წელს აშშ საფოსტო ოფისმა დაბეჭდა საფოსტო მარკა დიუქ ელინგთონის გამოსახულებით (დიდ მადლობა ნ-ს ამ ფაქტის შეხსენებისთვის :))

P.S.

© Lord Vader. Stylish Blog. საავტორო უფლებები დაცულია. ნამუშევრის კოპირება, ციტირება და გამოქვეყნება დაშვებულია მხოლოდ ავტორისა და წყაროს (პოსტზე ლინკის) მითითებითა და ნებართვით. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 3.0 Unported License.

___