ფრედრიქ ბრაუნი
ჰენრი ბლოდჯეთმა მაჯის საათს დახედა – ღამის ორი საათი დამდგარიყო. სასოწარკვეთილმა აკრა ხელი მაგიდაზე გადაშლილი სახელმძღვანელოს ყდას და ხმაურით დახურა, შემდეგ თავზე შემოიკრა ხელი, მუშტები შეკრა და ზედ ნიკაპი ჩამოდო. ხვალ კიარა და უკვე დღეს გამოცდაზე უნდა გასულიყო და ამ გამოცდის ჩამბარებელი არ იყო ნამდვილად. ეს უეჭველი იცოდა. რაც მეტს სწავლობდა წყეულ გეომეტრიას, მით ნაკლები რჩებოდა თავში. ზოგადად მათემატიკაში ყოველთვის კოჭლობდა და გეომეტრია ხომ დაუძლეველ თამასად ექცა.
რეი ბრედბერი
მზის საათისგან თეთრი კენჭებიღა დარჩა.ფრინველებისგან – ქვა და ქვიშა. მათი გალობისგან კი – მდუმარება. ქარი ქროლვით ამბობდა ძველისძველ ამბავს წარღვნაზე და მტვერს დამშრალი ზღვის ფსკერიდან ტალღებად ერეკებოდა ხმელეთზე, ერთ დროს ნაპირი რომ ერქვა. ოდესღაც აქ ჩქეფდა შადრევნები და წყალი ლივლივებდა აუზებში, მაგრამ სიცოცხლემ ქალაქები მიატოვა. გაიყინა დრო. დარჩა მხოლოდ დუმილი და მოგონებები.
მარსი კვდებოდა.
მყუდროება ანაზდად შეირხა. უცხო ხმა იყო. შორეული. მწერისას ჰგავდა. ნელ-ნელა იმატა, მზისგან დამწვარ ჰაერს გამოჰყვა და გამოაღწია ჟანგისფერ კლდეებს შორის. მიტოვებული შარა-გზის სილა ააფორიაქა მხოლოდ.
და ეს ხმაც მიწყდა.
რობერთ შექლი
ედსელს მოთმინების ფიალა გადავსებოდა. ასეთ დროს, ჯობდა, არ დანახვებოდი. ცხელ გულზე, შეიძლება, მოეკლა ვიღაც. ის, ფარქი და ფაქსონი მესამე კვირაა დაეხეტებოდნენ ამ ღვთისგან მიტოვებულ მიწაზე. ერთიმეორის მიყოლებით გათხარეს ყველა ნამარხი და მიწაყრილი, რაც გზად შემოხვდათ, წელში გაწყდნენ. მაგრამ ფასეული ვერაფერი ნახეს. ყოველი დღე წინაზე გრილი[*] იყო. მარსის ზაფხული თვალსა და ხელს შუა დნებოდა და მასთან ერთად – ედსელის ნერვებიც. მშვიდი არც სხვა დროს ეთქმოდა. სულ სხვა იყო ფაქსონი. მუდამ მხიარული. ოცნებობდა, როგორ სარფიანად გაყიდდნენ იმ იარაღს, მარსიდან რომ ჩაიტანდნენ დედამიწაზე. ფარქი, სამეულიდან ყველაზე უშფოთველი, მუშაობდა დინჯად და თუ არ კითხავდი რამეს, ძნელად თუ გაგაგონებდა ხმას.
ედსელი კი ზღვარზე იყო. გათხარეს კიდევ ერთი ბორცვი და – ისევ არაფერი. კაშკაშა მზე დაადგათ თავს და ერთბაშად ვარსკვლავებიც გამოჩნდა უცხოდ ცისფერ ცაზე. შუადღე გადასულიყო. ედსელს სიცივემ დაკრა. დაუარა სახსრებში. და – კუნთებში.
ამ დროს იყო, ფარქის მოკვლა რომ გადაწყვიტა. ეს აზრი ანაზდად ამოუტივტივდა. სიტყვაძუნწი კაცი დედამიწაზეც არ მოსწონდა და აქ – უკვე ყელზე იყო მომდგარი… განა, ფაქსონი ეხატებოდა გულზე, მაგრამ ფარქი მაინც სხვა იყო.
მოთხრობამ, რომელსაც ჰემინგუეის მიაწერენ, თუმცა, დიდი ალბათობით, არ დაუწერია, მთელს მიმართულებას დაუდო სათავე. “ექვსსიტყვიანი ამბები”. ასე ქვია.
ჩემს თარგმანში 5 სიტყვაა, მაგრამ ორიგინალშია – 6
For sale: baby shoes, never worn.
მოთხრობა იყო თუ არა, ამაზეც კამათობდნენ, მაგრამ მიკროპროზის ყველა ნიშან-თვისება აქვს. ონლაინ Smith Magazine აქვეყნებს ამგვარი ლიტერატურული გაელვების ნიმუშებს და HarperCollins-ის შვილობილ Harper Perennial-თან ერთად წიგნებადაც გამოსცემს ხოლმე. მიკროპროზაულ ნაწარმოებებს დღეს ცალკე ჟანრული სახელიც აქვს – Flash fiction (სიტყვიდან “flash” – გაელვება) და ისე პოპულარულია, რომ ლიტერატურის ბევრი კრიტიკოსი კიდევ უფრო აქუცმაცებს. აქ არის 50 სიტყვისგან შემდგარი დრიბლი (“dribble” – წვეთა, წანწკარი), 100 სიტყვისგან შემდგარი დრაბლი (“drabble” – დალბობა), ოდესღაც 140 და დღესუკვე 280 სიტყვისგან შემდგარი თვიტერატურა (Twitter), 750 სიტყვიანი უცაბედი მოთხრობა (sudden fiction), 1000 სიტყვიანი ელვა ან უკვენახსენები ფლეში. კიდევ ამბობენ ხოლმე მიკრომოთხრობას, რომელიც მაქსიმუმ 300 სიტყვას მოიცავს. თვითერმა რაც ლიმიტი გაზარდა, თვიტერატურა თითქმის გაუთანაბრდა მიკროს. მე ხელისგულისოდენა მომწონს. 6 სიტყვა იქნება თუ ათასი – ხელისგულზე რომ დაიტევ(*) ისეთი მოთხრობაა.
ქურთ უონეგუთი
ეს დღეც დადგა. იყო 2081 წელი და ყველა იყო თანასწორი. თანასწორი არამხოლოდ ღმერთისა და კანონის წინაშე. თანასწორი – ყველაფერში. თანასწორი – ყოველმხრივ. არავინ იყო სხვაზე ჭკვიანი. არავინ იყო სხვაზე ლამაზი. არავინ იყო უფრო ძლიერი სხვაზე ან უფრო სწრაფი, ვიდრე – ვინმე სხვა. ყველაფერი ამერიკის შეერთებული შტატების კონსტიტუციის 211-ე, 212-ე და 213-ე შესწორებების თანახმად და განტოლების ეროვნული ბიუროს – „განერბოს“ დაუღალავი მეთვალყურეობის ქვეშ.
თუმცა, სრულყოფილების დაცვა არ არის იოლი საქმე. და აპრილის ჭინჭყლი ამინდი ძველებურად მოქმედებს ზოგიერთზე, როგორც – უწინ. იმ წლის აპრილში იყო სწორედ, ბიუროს ფედერალურმა აგენტებმა ჯორჯ და ჰეიზელ ბერჯერონების თოთხმეტი წლის ვაჟი, ჰარისონი რომ დააპატიმრეს.
აიზექ აზიმოვი
ავტორის წინასიტყვაობა
ეს ჩემი უსაყვარლესი მოთხრობაა, ყველა ჩემს მოთხრობას შორის. ვცადე, მოკლე დროში მომეყოლა კაცობრიობის რამდენიმე ტრილიონი წლის ისტორია. როგორ მოვახერხე – ეს თავად განსაჯეთ. სხვა ამოცანაც დავისახე კიდევ, მაგრამ წინასიტყვაობაში ვერ გაგიმხელთ, არ მინდა, სიუჟეტი დროზე ადრე გაგიმჟღავნოთ.
სახალისო ამბავია, ბევრმა მკითხველმა მკითხა უკვე, მე დავწერე თუ არა ეს მოთხრობა. არასდროს ახსოვთ სათაური (მხოლოდ – ბუნდოვნად) და დანამდვილებით ვერ ამბობენ ავტორი თუ ვარ (მხოლოდ – გუმანით) მაგრამ კარგად ახსოვთ თავად ამბავი, გამორჩეულად კი – დასასრული.
ჩანს, ყველა დანარჩენი ამ მოთხრობის იდეის ჩრდილში მოექცა, თვით ავტორის ჩათვლით. და ამით ნასიამოვნები ვარ. ასეც უნდა იყოს.
უკანასკნელი შეკითხვა პირველად 2061 წლის 21 მაისს დასვეს. ნახევრად მასხრობით. იმ დროს, როდესაც კაცობრიობამ პირველად შეაბიჯა ახალ ეპოქაში. კითხვა ვისკი-სოდას ჭიქებს შორის დადებულ სანაძლეოდ დაიბადა. ხუთ დოლარიან ფსონსაც ჩამოვიდნენ.
ეს ამბავი ასე მოხდა:
ფრედრიქ ბრაუნი
დვარ ევმა ოქროთი მირჩილა ბოლოსთვის მოტოვებული ის სადენიც და საზეიმოდ დააცქერდა. თორმეტი ვიდეო-თვალი აკვირდებოდა და მათი საშუალებით – უკლებლივ კაცობრიობაც.
წელში გაიმართა და თავი დაუქნია დვარ რეინს, შემდეგ კი ჩამრთველს წაეტანა. უნდა შეეკრა წრე, რომელიც ერთმანეთთან დააკავშირებდა ყველა გალაქტიკის ყველა კომპიუტერს განლაგებულს ყველა კუთხე-კუნჭულში. მილიარდობით რასა, ვინც სახლობდა ოთხმოცდაექვს მილიარდ დასახლებულ პლანეტაზე – მათი ცოდნა თავს მოიყრიდა ერთ კიბერნეტიკულ ტვინში.
რობერთ შექლი
მოპასუხე უნდა ყოფილიყო იმდენ ხანს, სანამ იქნებოდა საჭირო, რაც საკმაოდ დიდი დროა, როგორც ზოგი რასა განსჯის დროს და არც ისე ბევრი, როგორც სხვა რასები განსჯიან. თავად მოპასუხისთვის ეს დრო უბრალოდ საკმარისი იყო.
მოპასუხე ზომით დიდი ზომისა იყო ზოგისთვის და სხვისთვის – პატარა.
ზოგი მოპასუხეს მეტისმეტად რთულ მექანიზმად აღიქვამდა, თუმცა სხვებისთვის მეტისმეტად მარტივი იყო.
მოპასუხემ იცოდა, რომ ისეთი იყო, როგორიც უნდა ყოფილიყო. ის ხომ მოპასუხე იყო. მან იცოდა კარგად.
რასა, რომელმაც მოპასუხე შექმნა… რაც ნაკლებს ვიტყვით მათზე – მით უკეთესი. მათაც იცოდნენ და არასდროს გაუმჟღავნებიათ, იყო თუ არა ეს ცოდნა საამური.
მათ ააგეს მოპასუხე და დატოვეს ნაკლებგანვითარებული რასების სამსახურში. თავად გაემგზავრნენ. და სად წავიდნენ მხოლოდ მოპასუხემ იცის.
რადგან მოპასუხემ ყველაფერი იცის.
ჰენრი ქათნერი და სი ელ მური
ჯექლინმა თქვა იადონიო, მე კი განუყრელებს[1] ვამბობდი – ერთი იადონისთვის ასეთი გნიასი მართლაც მეტისმეტი იყო, თან ბუზღუნა ბებრუხანა ბატონი ჰენჩარდი და განუყრელები – ეს სურათი ძალიან შეუხამებელი მეჩვენა და რომ წარმოვიდგინე, თავს როგორ ეფოფინება, ძალიან გავხალისდი. დაე, განუყრელები ყავდეს. ასე იყო თუ ისე, მდგმური რაღაცას გვიმალავდა ფანჯრის რაფაზე შემოდგმულ ჩიტების გალიაში. თითქოს ეჭვიანობსო, ჩვენი შესვლა და შალითის ჩამოფარება ერთი იყო. თვალში ვერაფერი მოვიხელთეთ, ხმაური გვესმოდა მხოლოდ.
და არც ეს ხმები იყო იოლი გასარჩევი. მაუდის ქსოვილის საფარქვეშ ხან ფრუტუნებდნენ, ხან შარიშურობდნენ, ხან მორიდებულად აკაკუნებდნენ, ხანაც აბრახუნებდნენ და ერთი-ორჯერ ისეთი შემოკრეს, რომ მთელი გალია შეხტა და შეტორტმანდა, რაღაც მანქანებით იყო, ძირს რომ არ გადმოვარდა. ბატონმა ჰენჩარდმა უთუოდ შენიშნა, მისი გალიისკენ რომ გაგვირბოდა თვალი და ყური, ან რა დიდი შემჩნევა ამას უნდოდა, მაგრამ ვითომც არაფერიაო. ერთხელ კი, როდესაც ჯექიმ სასხვათაშორისოდ უთხრა, როგორი სასიამოვნოაო, ალბათ, ფრინველების ყოლა, ბატონმა ჰენჩარდმა ცივად მოუჭრა:
ალფრედ ბესთერი
იყო ადამიანი, რომელიც ისტორიის ჩარხს უკუღმა ატრიალებდა. ამხობდა იმპერიებსა და ამთავრებდა დინასტიებს. მისი ნება რომ ყოფილიყო, მაუნთ ვერნონი[1] არ იქნებოდა ეროვნული სალოცავი, ოჰაიოს შტატის ქალაქს კი ქალამბუსის ნაცვლად ქებოთს დავარქმევდით, ფრანგები შეაჩვენებდნენ მარი კიურის და კეთილმორწმუნე მუსლიმები აღარ დაიფიცებდნენ წინასწარმეტყველის წვერს.
ეს ყველაფერი არ მოხდა, რაკი ის ადამიანი მხოლოდ შეშლილი პროფესორი იყო. სხვაგვარად რომ გითხრათ, ისტორიის ჩარხი კი დაატრიალა უკუღმა, მაგრამ – მხოლოდ საკუთარი თავისთვის.
„შეშლილი პროფესორის“[2] ამბავი ჩემმა მკითხველმა კარგად იცის – ჯუჯა კაცი ზეწარივით გადაშლილი შუბლით ლაბორატორიაში რომ დაბაჯბაჯებს და მონსტრებს ქმნის. მონსტრების შექმნა სარისკო საქმეა – ყოველთვის ბრუნდებიან შემქმნელთან და საფრთხეს უქმნიან მის ოჯახს. მაგრამ მათზე არ ვსაუბრობ. ჩემი ამბავი ჰენრი ჰასელზეა, ჭეშმარიტ შეშლილ პროფესორზე, ისეთზე, როგორებიც იყვნენ ლუდვიგ ბოლცმანი, ჟაკ შრლი და ანდრე მარი ამპერი[3].
რიჩარდ გრეგორი ვირუსებისა და ინფექციების გაუვნებელყოფის პლანეტათშორისო სამსახურის AAA Ace-ის ოფისში, საკუთარ კაბინეტში იჯდა დამტვერილ მაგიდასთან და პასეანსს შლიდა არნოლდის მოლოდინში. შუადღე მომდგარიყო, ლამის, მისი პარტნიორი კი არსად ჩანდა. ამ დროს იყო, დარბაზიდან რაღაც ბრახუნის ხმა და ჩოჩქოლი რომ შემოესმა.
არნოლდმა AAA Ace-ის კარი შემოაღო და შემოყო თავი.
– პუნქტუალობა მეფეთა თავაზიანობაა? – ჰკითხა გრეგორმა.
– ეს-ესაა, ბედნიერ ვარსკვლავზე დავეშვით, – უპასუხა არნოლდმა. კარი ფართოდ გახსნა და, თითქოს, სცენაზე ყოფილიყოს, თეატრალური ჟესტით, – აბა, შემოიტანეთ, ბიჭებო!
შავი კუბი ოთხმა ძლივს შემოათრია ოთახში. ქოშინებდნენ და ხვითქი გადასდიოდათ. ყუთი პატარა სპილოს ზომისა იყო, ნაკლების – არა.
– აგერ! – ამაყად თქვა არნოლდმა. მტვირთავებს ანგარიში გაუსწორა. დადგა ამაყად, დოინჯშემოყრილი. ოდნავ მოჭუტული თვალებით დანადგარს დააცქერდა.
